Günlük hayatta batıl inancı olan, en ufak şeylerden kaygı duyan veya şüphelenen insanlar çoktur. Bu gibi belirtileri gösteren herkes hasta olarak kabul edilemez, ancak bu düşünce ve davranışlar aşırıya kaçtığında obsesif kompulsif bozukluktan söz edilir.

Bazı kişiler aklına kötü bir şey geldiğinde bir tahtaya vurarak “Allah korusun” der veya evden çıkarken dış kapının kilitli olup olmadığını birkaç defa kontrol eden sıktır, bu tür davranışları obsesif kompulsif bozukluk olarak değerlendirmek yanlış olur.

Bu kişilerde akla takılan düşünceler istemli olarak uzaklaştırılamaz veya saçma olduğunu bile bile aynı davranış çok defa tekrar edilir (uzun süre el yıkamak veya kapının kilitli olduğunu bilerek tekrar tekrar kontrol etmek gibi). Bu hastalığa yakalanmış kişilerin günlük işlevlerini yerine getirmesi güçleşir, iş hayatı ve sosyal ilişkileri genelde bozulur.

Yapılan araştırmalarda bu hastalığın toplumda %2-3 oranında görüldüğü tespit edilmiştir. Ancak tahmin edilen değerler bunun çok üstündedir. Bu hastalık herhangi bir yaşta başlayabilir. Okul öncesi çocukluk döneminde veya yaşlılıkta ortaya çıkabilir, ortalama çıkış yaşı 40’dır.

Saplantı-zorlantı bozukluğu türleri

• Zorlantılı temizleme, el yıkama ile birlikte olan pislik ulaşması ve hastalık kapma saplatıları

• Kontrol etme zorlantılarıyla birlikte ola kuşku saplantıları (bir şey düşürdüm mü, kapıyı kilitledim mi?)

• Simetri, düze ve sayılarla ilgili saplantı ve zorlantılar

• Biriktirme ve toplama zorlantıları

• Saplantılı duraksama (tereddüt)

Obsesyonlar, kişinin zihinsel içeriğinde tekrarlayan düşünceler inanışlar ve fikirlerdir. Kompulsiyonlar ise kişinin obsesif düşünceyi etkisiz hale getirmek için sergilediği tekrar tekrar davranışlardır. En sık karşılaşılanları bulaşma korkusudur bu da tekrar eden el yıkama davranışına neden olur. 

Şüpheler ise aşırı kontrolü getirir. Ocağı kapattım mı? Ütünün fişini çektim mi? Eve geri dönüp tekrar kontrol etme gerektirir.

Simetri obsesyonları ise her şeyi saymak ya da bir şeyleri her zaman aynı sırada tutmak gibi tekrar eden davranışlardır. Erkekler ve kadınlarda görülme sıklığı neredeyse aynıdır.